HISTORIA „STAREGO SZPITALA” W LUBARTOWIE

Budynek "starego szpitala" w Lubartowie  został wybudowany w 1892 r. jako prywatna posiadłość rodziny Kirszenbergów, najzamożniejszej w tym okresie lubartowskiej rodziny żydowskiej, właścicieli folwarku Zagrody. Izrael Kirszenberg i jego żona Chaja Ruchla Kirszenberg byli gorącymi zwolennikami chasydyzmu, a rodzina Kirszenbergów była znana ze swojego bogactwa w całym Królestwie Polskim.

            Po 1918 w pałacyku  przy ul. Słowackiego 7 lubartowskie władze niepodległej Polski zaczęły organizować pierwszy w rejonie zakład lecznictwa zamkniętego, początkowo o profilu zakaźnym. Kierował nim lek. Med. Alojzy Orłowski do 1924 r. W tym roku właśnie decyzją Sejmiku Powiatowego budynek odkupiono od Kirszenbergów  wraz z 2 morgami ziemi za sumę  64444 zł 44 gr. W 1925 r. decyzją Wydziału Powiatowego Sejmiku Lubartowskiego placówce nadano nazwę Szpital Sejmiku Lubartowskiego pw. Najświętszej Marii Panny. Dyrektorem szpitala został wówczas jedyny pracujący w nim lekarz Antoni Górnicki.

            Budynek poddano gruntownemu remontowi i przebudowie w latach 1927-29, co pozwoliło na wyodrębnienie 4 oddziałów: wewnętrznego, chirurgicznego, zakaźnego i położniczego. Po śmierci doktora Górnickiego jego miejsce- lekarza-dyrektora- zajął Eustachy Burko, który kierował placówką do 1943 r. W czasie wojny  szpital wykorzystywany był do leczenia żołnierzy najpierw niemieckich, a później radzieckich. W lutym 1945 r. w zniszczonym po wojnie  budynku ponownie zaczął funkcjonować Szpital Powiatowy, a jego uroczyste otwarcie przebiegło z udziałem lubelskiego biskupa Stefana Wyszyńskiego. Dyrektorem placówki w 1944 został chirurg Edward Tomaszewicz, a w 1948 r. zastąpił go Marian Sawicki.

            Po wojnie rosnące potrzeby ochrony zdrowia były przyczyną  ustawicznego powiększania bazy szpitalnej. W latach pięćdziesiątych w dwóch dodatkowo wybudowanych budynkach umieszczono oddział wewnętrzny, izbę przyjęć i administrację, a w powstałej w latach sześćdziesiątych portierni zainstalowano także punkt krwiodawstwa. Szpital zyskał także agregat prądotwórczy, a na terenach przyległych  na potrzeby szpitala założono ogród warzywny, sad owocowy, a nawet hodowano trzodę chlewną.

            W  1972 r., w czasie kadencji kolejnego dyrektora  Tadeusza Fejdasza dobudowano skrzydło do głównego budynku. Szpital zmienił też patrona – w latach 1966-1972 używano nazwy: Szpital Powiatowy im. Karola Marcinkowskiego – lekarza, społecznika i  żołnierza powstania listopadowego. Od 1 października 1972 r. szpital przestał być samodzielną jednostką:  w ramach reformy służby zdrowia stał się częścią powołanego Zespołu Opieki Zdrowotnej. W 1975 rozpoczęto w Lubartowie budowę nowego budynku szpitala przy ul. Cichej 14, a pierwsi pacjenci trafili do niego  po pięciu latach, w 1979 r. Do nowego szpitala, którego budowa kosztowała 180 mld ówczesnych zł, przeniesiono wszystkie oddziały  poza płucnym, a w starym i zniszczonym  budynku  rozpoczął się wieloletni i przerywany z powodu braku środków finansowych gruntowny remont ( a właściwie rozbiórka i odbudowa). Nowy-stary budynek został uroczyście otwarty 15 września 1993 r. przez wojewodę lubelskiego Adama Cichockiego.  Odsłonięto  wówczas także pamiątkową tablicę z historyczną nazwą szpitala z 1925 r. W zabytkowej części budynku ulokowano oddział pulmonologiczny, a po roku przeniesiono z baraku do wyremontowanego zachodniego skrzydła  także oddział odwykowy. W 1995 r. wyburzono ostatecznie barak po nim i zakończono remont zabytkowej kaplicy Szpitala Powiatowego Najświętszej Marii Panny.

            Po kilkunastu latach funkcjonowania nastąpiły kolejne zmiany. W poszukiwaniu oszczędności finansowych w maju 2013 r. do budynku SPZOZ przy ul. Cichej 14 został przeniesiony ze „starego szpitala” oddział pulmonologiczny, a oddział leczenia uzależnień zlikwidowany. W budynku pozostała tylko należąca do prywatnej firmy stacja dializ.

W 2014r. na mocy decyzji Rady Powiatu  ( z 201_ r.) została rozpoczęta przebudowa budynku przy ul. Słowackiego 7 na potrzeby  instytucji poświęconych dzieciom i młodzieży, których organem prowadzącym jest Powiat Lubartowski. Zarówno Powiatowy Młodzieżowy Dom Kultury, jak i Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna i Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności od lat borykały się z problemami lokalowymi, które utrudniały pracę prężnie rozwijających się placówek. Mimo wielu kłopotów po  6 latach udało się ukończyć prace remontowe i w trudnym czasie epidemii koronawirusa w kwietniu 2020 r.  nastąpiła wreszcie wyczekiwana przez społeczność PMDK i PPP przeprowadzka do nowego, estetycznego, bezpiecznego i funkcjonalnego budynku, pięknie położonego w sąsiedztwie najważniejszych lubartowskich zabytków – pałacu Sanguszków i Bazyliki św. Anny.

Bibliografia:

https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/l/691-lubartow/99-historia-spolecznosci/137597-historia-spolecznosci

http://lubartowski.pl/informacje/foto/11678/jak-wygladal-kiedys-stary-szpital

http://www.lubartowiak.com.pl/fakty/szpital-wezszy-ale-na-plusie/

https://lubartow.naszemiasto.pl/stary-szpital-w-lubartowie-zamiast-leczenia-imprezy-zdjecia/ar/c3-2229194

Wójtowicz Marek, 70 lat szpitala w Lubartowie, [w] Lubartów i ziemia lubartowska, T.13, 1996, s. 133-145

Opracowała: Urszula Bednarczyk